Gure ama artista da, edo artista izan nahi zuen gaztetan, edo halako zerbait. “Burua txoriz beteta izan du betidanik”, esango luke aitak, “eta fundamentu eskasa etxerako”, gaineratuko luke amamak. Kontua da ama beti zerbait egiten ari dela. Ostiral gauetan, Afrikako dantzak ikastera joaten da, eta larunbat goizetan zeramika-ikastarora; lehenago sabel-dantza ikasten aritu zen eta, esku artean duena bukatu orduko, beste zerbaitetan hasiko da. Eta, gainera, amak etxeko guztiokin partekatu ohi ditu bere zaletasun guzti-guztiak; mania horixe du. Sabel-dantza tokatu zenean, esate baterako, ispiluaren aurrean, zapi girgildun bat jarrita, sabela eta gorputz osoa nola bihurrikatzen zuen niri erakusten saiatu zen. Hura baino gauza barregarriagorik! Baina amak gauza horiek zein serio hartzen dituen jakinda, irri txiki bat egiten ere ez nintzen ausartzen. –Mugimendu sentsual hauek milaka urteko kultura baten sekretuak gordetzen dituzte –azaldu zigun afaltzen ari ginela aitari eta bioi. –Amaia, kontuz gero, horrenbeste gerri eta mokor mugimendurekin, ez zara gaztetxo bat eta. Nahi al duzu azukre-ur pixka bat bihar giharretako minik izan ez dezazun? –aitak zirikatzaile. –Ez esan txorakeriarik, Iñaki –erantzun zion–, sasoi bete-betean nago. Biharamunean, sekulako gerriko minak jota, ohetik altxatu ezinda geratu zitzaigun ama. Aitak sabel-dantza eginez eraman zion bazkaria ohera. Nahikoa barre egin zuen estanpa hura ikusita. Eskerrak amama ez zen une hartan etxean sartu. Beti esan izan du ni naizela etxeko pertsona zentzudun bakarra, eta, pentsatzen jarrita, arrazoi duelakoan nago. Nire amak ez dauka erremediorik.

Ez zaizkit porru-patatak gustatzen

Nire gelan itxita, aita eta ama entzuten ditut hizketan, niri buruz; ama buila batean eta aita nekatu antzean:

–Gaur ere zigortuta dago? –aitak.

–Kokoteraino nago. Bera burugogorra bada, ni gehiago –amak.

–Zer gertatu da?

Ekiren negarrak moztu du gurasoen elkarrizketa. Ama korrika joan da logelara. Esango nuke Lurrek kaskarreko bat eman diola Ekiri txintxirrinarekin. Orain Lur hasi da negarrez. Eki eta Lur nire anai-arreba bikiak dira. Mainontzi pare ederra eginda daude: batek zer egin, besteak hura egin.

–Katti, ireki atea –aita da.

–Ez naiz nire gelatik irtengo, amak mahaitik porru-patatak kendu arte.

–Ireki atea oraintxe bertan.

Hobe izango da kutxa trabatik kendu eta atea irekitzea.

–Beraz, gaur ere sesioa izan duzue porru-patatekin.

–Badakizu botagura ematen didatela. Eguerdiko porru-patata berberak dira gainera.

–Bejondeizuela.

–Ez ditut jango, gosez hil behar badut ere.

Aita sukaldera itzuli da beste ezer esan gabe. Zigortuta jarraitzen dut, beraz, gelatik irteteko baimenik gabe. Gauzak horrela, ohera sartzea erabaki dut. Tripa-zorriek, ordea, ez didate lo egiten uzten. Eguerdian platano bat bakarrik janda bidali nau amak eskolara. Eta arratsaldean ez naiz etxera joan ere egin, amak askarirako porru-patatak jarriko zizkidala esan eta gero. Burugogorra da gero. Eskerrak Manexek bere ogitartekoa eman didan.

Ohean buelta erdi alde batera, buelta erdi bestera, tripaz gora, tripaz behera, lo hartu ezinda jarraitzen dut. Ez da harritzekoa; goseak amorratzen nago, eta pixagalez. Komunera altxatuko naiz.

–Kepa, zer egingo dugu lanik gabe geratzen bazara?

Sukaldeko atearen zirrikitutik entzun dut ama. Ez da porru-patatei buruz hitz egiten ari, nik uste bezala. Negarrez ari da. Amama Zezili hil zenean ikusi nuen aurrenekoz negarrez. Eta gaur bigarrenez.

Hasi dira berriro bi horiek arrantzaka. Jaio direnetik etxe honetan ez dago bakerik. Beti daukate zerbait: gosea ez bada, pixoihala zikina, edo bestela ernegatzeko gogoa. Haizeak direla eta, gaueroko kontzertua aipatu gabe. Mainatiak!

Aita mahaitik altxatu eta korrika doa logelara. Korridorean estropezu egin du nirekin.

–Katti, zer egiten ari zara hor erdi-erdian?

–Bikiek esnatu naute.

Gezurra esan diot. Ea horrela etxe honetan baten bat nitaz gogoratzen den!

–Segi lotara, berehala isilaraziko ditut.

Sukaldeko zirrikitutik begiratu dut. Burumakur dago ama, mahaian eserita. Berak ere ez ditu porru-patatak probatu. Azkenean, arrazoia eman beharko dit: porru-patatak ez dago jaterik.

–Zertan ari zara hor, Katti?

Amak ikusi egin nau, gose aurpegia daukat, nonbait, eta nitaz errukitu da:

–Eseri eta esne katilukada bat aterako dizut galletekin. Gaixotu egingo zara, bestela.

Banekien amak ez zidala gosez hiltzen utziko.

Behingoz isildu dira bikiak. Aitak dio goserik ez duela, eta, azkenean, porru-patatek komuneko zuloan bukatu dute.

Dentistarenetik irten garenetik, ez ama ez aita ez dira isildu ere egin:

–Ez da hainbesterako, Aritz –dio aitak harrosko–. Ikusi izan bazenu niri jarri zidatena!

–Aurrerantzean amaitu dira gozokiak, eta zer esanik ez txikleak –amak.

–Eta jatordu bakoitzaren ondoren, ondo-ondo garbitu beharko dituzu hortzak –berriz ere aitak errukirik gabe.

“Ahoa minbera daukat oraindik eta zuek, segi horratik, hortzetako aparatu madarikatuak ekarriko dizkidan sufrikarioak gogorarazten –pentsatu dut–. Okerrena, ordea, goma nazkagarri hauekin eskolara joatea izango da”.

Pentsatze hutsak, ikara eragin dit.

–Aritz, aurki zure urtebetetzea. Nor gonbidatuko duzu txokolatadara? –esan dit amak afalostean.

Urduri jarri naiz lagunei gonbidapen-txartela eman behar diedala pentsatuz: “Ditxosozko aparatu honekin, gainera”.

Beldur naiz ezetz esango ote didaten.

–Bederatzi urte! Niri hamaikarekin jarri zidaten hortzetakoa –aitak.

“A ze tema! Ez da bere tramankulua aipatzeaz aspertzen”.

–Hortzak garbitzeko haria erabili –amak sukaldetik.

“Lehen itsusi, eta orain are itsusiago” pentsatu dut komuneko ispiluan nire piurari erreparatuz.

Negarguraz sartu naiz ohera. Irakurtzeko tenplerik ere ez dut.

Aurten lagun berezi bat gonbidatu nahi dut txokolatadara: Lore. Txikitatik dut gustuko; nire sekretu handia da.

Lorek muxu gorri-gorriak ditu eta begi urdin handiak. Diz-diz egiten diote hitz egiten duenean eta beti barrezka ari da. Oso alaia da.

“Zoragarria da… –egin dut hasperen–, eta astakilo samara ere bai, batzuetan”.

Aurreko batean, brilean jolasean, baloiarekin sabelean kolpe bat eman zidan nahi gabe, eta ia zorabiatu nintzen. Korrika etorri zitzaidan barkamen eske. Haren eskua sentitu orduko pasatu zitzaidan mina.

Lokartu aurretik Loreren pentsamenduak gozatu du nire aldarte tristea.