Antton Irusta Zamalloa

Antton Irusta Zamalloa Atzera

2018
Katxin
Begiko
2015
Basajaun
Susaeta
2015
Galtzagorriak
Susaeta
2015
Herensugea
Susaeta
2015
Lamiak
Susaeta
2015
Sorginak
Susaeta
2015
Tartalo
Susaeta
2014
Anbotoko dama
Susaeta
2014
Euskal Herriko kondairak
Susaeta
2014
Olentzeko Antton eta liburu majikoa
Susaeta
2008
Athletic geuria
Petronor
2008
Yu Ling
Descleé de Brouwer
2007
Munduari itzulia 18 ipuinetan
Elkar
2007
Tartalo, Mari eta herensugea
Descleé de Brouwer
2006
Munduan asko legez
Erein
2005
Aseye
Santillana Zubia
2005
Eleberria lantzeko gida (Asel Luzarragarekin)
Euskal Idazleen Elkartea
2005
Guo Suang, Txinako laguna
Ibaizabal
2005
Saiakeran saiatzeko gida (Fito Rodriguezekin)
Euskal Idazleen Elkartea
2004
Ipuina lantzeko gida
Euskal Idazleen Elkartea
2003
Itsasoaz bestaldeko ipuinak
Ibaizabal
2003
Zer egin dezake irakasle batek liburu batekin
Euskal Idazleen Elkartea
2002
Olentzero, gabonetako ipuina
Ibaizabal
2002
Txistu eta danbolin
Ibaizabal
2001
Autumautuan
Gero-Mensajero
2000
Lau haizetara kontari
Desclée de Brouwer
1999
Han hemengo ipuinak
Ibaizabal-Edelvives
1999
Ipuinen tailerra
Labayru ikastegia
1998
Luki barrabasa
Gero Mensajero
1998
Luki barrabasa
Mensajero
1997
Katxin
Alfaguara Zubia
1996
Kontalaria
Desclée de Brouwer
12/2014
El Dios de las tinieblas
Susaeta Ediciones
12/2014
El dragón
Susaeta Ediciones
12/2014
El señor de los bosques
Susaeta Ediciones
12/2014
Gaueko
Susaeta Ediciones
12/2014
La dama de Amboto
Susaeta Ediciones
12/2014
Las brujas
Susaeta Ediciones
12/2014
Las lamias
Susaeta Ediciones
12/2014
Los duendecillos
Susaeta Ediciones
12/2014
Tártalo, el cíclope
Susaeta Ediciones
12/2005
Berakatz zopa
Mensajero, S.A.
12/2005
Guo Suang, Txinano laguna
Editorial Ibaizabal
12/2005
Olentzero eta subilaren lapurreta
Editorial Ibaizabal
12/2005
Sopa de ajo
Mensajero, S.A.
11/2014
Las mejores leyendas de Euskal Herria
Susaeta Ediciones
11/2008
Olentzero eta oparien ordua
Editorial Ibaizabal
11/2005
Ipuin ibiltariak
Mensajero, S.A.
11/1999
Han-hemengo ipuinak
Editorial Ibaizabal
10/2010
Lamia eta Basajaun
Desclée De Brouwer
10/2006
Munduan asko legez, artaburuak koskolez
Erein Argitaletxea, S.A.
09/2010
Basajauna eta mozolo
Susaeta Ediciones
09/2010
Olontzero galtzagorriak
Susaeta Ediciones
09/2010
Olontzero Lapurra
Susaeta Ediciones
09/2010
Tartalo itsua
Susaeta Ediciones
09/2009
Yasuke
Desclée De Brouwer
09/2005
Edurneren kondaira
Desclée De Brouwer
07/2010
Munduko klasikoak
Susaeta Ediciones
06/2010
Ederra eta piztia
Susaeta Ediciones
06/2010
Edurnezuri
Susaeta Ediciones
06/2010
Egun bat animaliekin
Susaeta Ediciones
06/2010
Errauskine
Susaeta Ediciones
06/2010
Hiru txerritkoak
Susaeta Ediciones
06/2010
Loti ederra
Susaeta Ediciones
06/2010
Nire lagunak ezagutzen dituzu zaldikoa
Susaeta Ediciones
06/2010
Nire lagunax ezagutzan dituzu ahatetxoa
Susaeta Ediciones
06/2010
Nire lagunax ezagutzan dituzu Katenetxoa
Susaeta Ediciones
06/2010
Nire lagunax ezagutzan dituzu txakurtxoa
Susaeta Ediciones
06/2010
Txanogorrotxo
Susaeta Ediciones
06/1999
Han-Hemengo Ipuinak (Vizcaíno)
Editorial Ibaizabal
06/1996
Zer irakurri... ha ikasi 2 (vizcaíno)
Editorial Ibaizabal
06/1996
Zer irakurri... hura ikasi 2 (batua)
Editorial Ibaizabal
05/2010
Itsaspean
Susaeta Ediciones
05/2010
Maskotak
Susaeta Ediciones
05/2010
Mutikoentzako ipuinak
Susaeta Ediciones
05/2010
Neskatoentzako ipuinak
Susaeta Ediciones
04/2010
20 ipuin aukeratuak
Susaeta Ediciones
04/2010
Animaliak baserrian
Susaeta Ediciones
04/2010
Animaliak oihanean
Susaeta Ediciones
04/2010
Munstro eroak
Susaeta Ediciones
04/2005
Eleberria lantzeko gida
Asociación de Escritores en Lengua Vasca = Euskal Idazleen Elkartea
04/2005
Saiakeran saiatzeko gida
Asociación de Escritores en Lengua Vasca = Euskal Idazleen Elkartea
03/2010
Baserriko 20 istorio
Susaeta Ediciones
03/2010
Baso sorgindua
Susaeta Ediciones
03/2010
Irakuriko al didazu ipuin bat
Susaeta Ediciones
03/2010
Lo-kantak
Susaeta Ediciones
03/2010
Prints esen ipuinak
Susaeta Ediciones
02/2010
365 Igarkizun
Susaeta Ediciones
02/2010
Umeentzako 365 txiste
Susaeta Ediciones
01/2010
Olentzero eta beste herri kanta batzuk
Susaeta Ediciones
Autu-mautuan
Mensajero, S.A.
Edurneren kondaira
Aspaldi, historia ikasten ari zen neska bat ezagutu nuen. Baserri eta basoak oso gogoko zituen. Nuria zuen izena. Unibertsitaterako ikerketa lan bat egin behar zuen. Pirinioetan haitz handi baten gainean zegoen, Gaztelu Madarikatuari argazki batzuk atera behar zizkion.

Eguerdian heldu ginen Gaztelu madarikatuaren bidegurutzera. Lore zuri eta urdinez gainezka zegoen landa batean bazkaldu genuen. Lore artean etzan eta loak hartu ninduen berehala, Nuria laguna lore zoragarri haietako batzuk biltzen zebilen bitartean.

Ezustean, elurra hasi zuen mara-mara jausten.

Harriturik, gela alokatu genuen ostatura itzuli ginen.

Bertako emakumeak harriduraz esan zigun:

-Baina nondik zatozte horrela, blai eginda? Zer gertatu zaizue?

-Ez dakigu. Eguzki bero-galdatan geunden landa hartan, eta bat-batean elurra hasi du bazkalostean.

-Ez da gauza arraroa; kanpotarrak datozenean, sarritan hasten du elurra. Antzinako kontua da, Edurneren istorioa, hain zuzen ere. Beharbada aitaitak kontatuko dizue.

Baiezkoa esan eta sutondoan epeletan zegoen aitaitarengana eraman gintuen.

-Aitatxi, kontatuko al diezu gazte hauei Edurneren istorioa?

-Bai horixe! Gustura gainera.

Gu izoztuta eta busti-busti eginda geundenez, sutondoan jarri ginen, aitaitaren inguruan, istorioa entzuteko irrikaz.

"Orain mila urte inguru, gaur ezagutu dituzuen Kataluniako lautada horietan bizi zirenak egoera latzean bizi ziren eta ihes egin behar izaten zuten mendialdera. Horien artean nekazariak, ikazkinak, artisauak eta laborariak zeuden. Haien artean bazen soldadu zahar eta indartsu bat: Hugo zaharra esaten zioten.

Hugo zaharraren aginduz eraiki zen gaztelu madarikatua lautada horretan.

Hugo zaharra basatia, indartsua eta lapurra zen. Jendeak beldur handia zion, baina hain zaharra zenez, egun euritsu batean hil egin zen. Hugok bazuen alaba bat, Maranka, ederra eta liraina. Aita hildakoan, berak hartu zuen agintea.

Behin batean, bere gerrariekin basoan zehar zihoala, gau beltza etorri zitzaien gainera eta euren lurraldeko baso bateko etxolara joan ziren aterpe bila.

Toki ezezaguna zen eurentzat eta, zalditik jaitsi ondoren, berehala sartu ziren etxolan. Artzainaren ondotik igaro zenean, Marankak adi-adi begiratu zion mutilari eta honen edertasunak liluratu zuen.

Maranka artzain horrekin maitemindu zen.

Marankak artzainarengana itzuli nahi zuen, baina oraingo honetan bakar- bakarrik. Ehizan zebilela, berriz galdu zen basoan. Gau mutuan etxolara heldu eta zalditik jaitsi ondoren, arin-arin sartu zen barrura.

-Anderea, nola zu hemen? -galdetu zuen harriduraz artzainak Maranka ikustean.

-Begira, galduta nabil eta gaua hemen igaro nahi nuke, zure ondoan.

-Nora zoaz? -galdetu zion Marankak.

-Kanpora noa gaua igarotzera.

-Ezta pentsatu ere! -Hemen nirekin egoteko agintzen dizut.

-Hemen barnean? Zurekin, anderea?

-Bai, bai. Zu hemen geratzea nahi dut.

Arnau izeneko artzaina etxolaren txoko batera joan eta hantxe eseri zen. Bitartean Maranka ohe ondora hurbildu eta jantziak eranzten hasi zen banan-banan, apurka-apurka, biluzik geratu arte. Orduan artzainarengana hurbildu eta laztantzen hasi zitzaion. Artzainak, salto batez altxatu, eta hauxe esan zion:

-Anderea, hau zen nahi zenuena?

-Horixe baietz! Zu nahi zaitut betiko! -erantzun zion Marankak.

Hitz horiek entzun bezain laster, artzainak alde egin zuen arin batean. Orduan, Marankak harenganako gorroto itzela sentitu zuen. Nola zitekeen artzainak halako mesprezua egitea?

Berehala arropak jantzi, zaldia hartu eta gaztelurantz abiatu zen irain horren aurrean mendeku nola hartu pentsatzen zuen bitartean. Handik gutxira, Arnau neska gazte batez maitemindurik zegoela jakin zuen. Neskak Edurne zuen izena, azal zuri-zuria zuelako; ilea urre kolorekoa zuen, eta begiak argiak. Inguruko herritar guztiek bazekiten Edurne eta Arnau elkarrekin maitemindurik zeudela.

Marankak agindu zorrotza eman zion bere konfiantzako zerbitzari bati. Edurne aurkitu, hil eta bere gorpua artzainaren etxola aurrean uzteko. Halaxe egin zuen zerbitzariak. Laster bete zuen agindua eta Edurne utzi zuen hilik Arnauren etxolaren aurrean.

Arnauk etxolatik atera eta Edurne lurrean ikusi zuenean, ezin sinets zezakeen egia zenik. Nork hil ote zuen? Hori Marankaren lana zen, zalantza gabe.

Lasterka abiatu zen gaztelura eta Maranka ikusi zuenean:

- Hil nazazu, hil nazazu! -eskatu zion artzain gazteak Marankari-. Ni ezin bizi ninteke Edurne gabe!

- Hori zen entzun nahi nuena eta hori da sentiarazi nahi nizuna.

Arnauk, zoraturik, Edurne besoetan hartu eta korrika alde egin zuen. Zazpi egun eta zazpi gau igaro zituen noraezean, estropezu egin eta altxatuz; zazpigarren egunean zelai berde batera heldu zen eta han atso bat aurkitu zuen.

Atsoak honako hau esan zion:

-Arnau, nora zoaz Edurne besoetan loak harturik?

-Zaude isilik, hil egin dute eta, Marankak hil du.

-Ez da horrela, begiratu ondo -esan zion atsoak-. Ni Edurneren amabitxia naiz eta babesa eman diot. Edurne lo dago.

Arnauk Edurneri begiratu eta berehala konturatu zen masailak arrosa kolorekoak zituela.

-Lo dago -esan zion atsoak-, baina mila urteko loaldia izan behar du. Edurne babesteko era bakarra izan da.

-Mila urte!, Mila urte asko dira. Zer egingo dut nik Edurne gabe? Nola biziko naiz bere maitasunik gabe?

-Gaztea zara -esan zion atsoak-. Beste norbait aurkituko duzu maitatzeko. Bada lore gehiago munduan.

Arnau negarrez zegoen. Atsoari behin eta berriz eskatzen zion Edurne gabe ezin bizi zitekeela; atsoak botere handia zuenez, Arnau lotan jarri zuen Edurnerekin batera eta biak lore bihurtu zituen, lore zuri eta urdin.

Marankak zelatariak zituen nonahi eta hauetako batek kontatu zion atsoak Arnau lore urdin eta Edurne lore zuri bihurtu zituela.

Marankak berehala eman zien agindua soldaduei zelai berdeetan lore zuri bat eta beste urdin bat aurkitu eta erauzteko.

Soldaduek zelai guztiak miatu zituzten eta halako batean soldadu batek "hementxe daude" esan zuenean, zelai osoa lore zuri eta urdinez bete zen.

Soldaduak berriz ere, lore zuri eta urdinez beteta zegoen zelai berdera itzuli ziren. Zelaian sartzeaz batera, elurra hasi zuen mara-mara eta ahotik hortzera zelaia zuri-zuri geratu zen. Horrek sorginkeria behar zuela pentsatu zuen Marankak, eta mila urtekoa zela jakin zuenean, bertan behera utzi zuen bere asmoa.

Urte asko igaro ziren. Izurrite beldurgarria etorri zen eta haraneko jendeak mendian bilatu zuen babesa, berriz ere. Herritar batzuk lore zuri eta urdin zelaira heldu ziren. Zelai horretan atsoa aurkitu zuten.

-Lore horiek zaintzeko ardura hartzen baduzue, lurra lantzeko tresnak, abereak eta haziak emango dizkizuet trukean. Baldintza bakarra lore horiek zaintzea eta lore horietako bat ere mozten inori ez uztea izango dira.

Orduan aitatxik hauxe esan zuen:

-Gu gara mendi haietara joandako jendearen ondorengoak eta bisitatu nahi duzuen Gaztelu madarikatu hori Marankaren gaztelua da, berak eraiki eta iraunarazitakoa. Aspalditik, atzerritarrak hurbiltzen direnean, lore zuri eta urdin zelaira sartzen direnean, elurra egiten du.

Nik neuk ondo baino hobeto egin nuen lo kontakizunarekin lasai-lasai geratu nintzen eta, baina Nuria laguna batera eta bestera ibili zen gau osoan, urduri, loak hartu ezinez.

Hurrengo goizean jaikitzean Nuriak sekulako betazpiak zituen eta eskuak ez zituen patriketatik ateratzen.

-Non da aitatxia?

-Goizean goizetik jaiki eta zelaira joan da; beti dabil horrela, loreak aztertzen.

Gero, Gaztelu madarikatu abiatu ginenean, Nuriak esan zidan:

-Aizu Antton, istorio horrek kezkati utzi nau.

-Bai, konturatu naiz -esan nion-. Ez duzu lorik egin. Aurpegi txarra duzu.

-Begira, atzo eguerdian, zu lotan zeundela ni loreak biltzen ibili nintzen.

Patriketatik eskua atera eta itxita zeukan ukabila zabaldu zuenean lore zuri eta urdin bana erakutsi zidan.

-Eta eurak badira? Edurne eta Arnau baldin badira, zer?

-Istorioak baino ez dira horiek!, Ez duzu dena sinetsiko, ezta?

Egia esan, ez ginen gaztelura heldu eta hanka egin genuen toki hartatik. Urduri eta kezkati izan ginen. Nik neuk ez dut ia inoiz kontatu istorio hura. Urteak dira kontatu nuela eta oraindik ere zalantzak ditut etxeko kutxan ditudan loreak ez ote diren Edurne eta Arnau.

Harri zopa
Mensajero
Olentzero
Editorial Ibaizabal